Την ιστορία τη γράφουν οι νικητές. Παλιό ρητό, μα πάντοτε επίκαιρο…
Κατασκευάζουν μεθοδικά ένα παρελθόν ασφαλές. Περιστρέφουν το βλέμμα μας γύρω από προσωπικότητες μεγάλες και τρανές, αυτούς που “άλλαξαν τον ρου της ιστορίας”. Πλάθουν φανταστικούς εχθρούς ανάμεσα στους λαούς. Σχηματίζουν μια εξέλιξη γραμμική, της οποίας η ευτυχής κατάληξη δεν μπορεί παρά να είναι το σήμερα…
Αποκρύπτουν ότι η εξέλιξη του ανθρώπου είναι μια σταθερή, ορμητική πορεία προς την ελευθερία!
Μαζί με τον άνθρωπο, γεννήθηκε και η εξουσία. Μαζί με την εξουσία, γεννήθηκε και η άρνηση της.
Σε κάθε τόπο και σε κάθε χρόνο, υπήρξαν κάποιοι που πολέμησαν όχι για κάποιο έθνος ή κάποια φυλή, για έναν βασιλιά ή μια κυβέρνηση, μα για την αυτονομία και την ελευθερία.
Ξαναδιαβάζοντας την ιστορία, αναζητάμε τις στιγμές εκείνες. Όχι με κάποια ακαδημαϊκή διάθεση έρευνας, μήτε σαν νοσταλγική αναπόληση, μα γιατί μέσα τους βλέπουμε μια εικόνα απ' το μέλλον…
Εξέγερση των Χωρικών (1381)
30 χρόνια έχουν περάσει από το τέλος της επιδημίας του “Μαύρου Θανάτου” που θέρισε την Ευρώπη. 30% με 60% του πληθυσμού της Ευρώπης έχει χαθεί. Όσοι επέζησαν από την πανούκλα, νιώθουν ότι έχουν την θεϊκή εύνοια.
Οι άρχοντες, βλέποντας το εργατικό δυναμικό τους να μειώνεται απελπιστικά, αρχίζουν να κάνουν παραχωρήσεις – αυξάνουν τους μισθούς και για πρώτη φορά επιτρέπουν στους αγρότες να μετακινούνται μεταξύ των φεούδων, αναζητώντας τον καλύτερο εργοδότη…μια πρώτη γεύση της ελεύθερης αγοράς. Το φεουδαρχικό σύστημα αρχίζει να τρίζει…και οι αγρότες αρχίζουν να γεύονται το προνόμιο της ελευθερίας. Το 1351 όμως, αφού η πανούκλα έχει κάνει το πέρασμά της, ο Εδουάρδος ο Γ' θα περάσει το “καταστατικό των εργατών” όπου θα περιορίσει τα παραπάνω προνόμια. Η κρίση είχε περάσει, επιστροφή στην ομαλότητα…
Στο μεταξύ, ο εκατονταετής πόλεμος μεταξύ Αγγλίας και Γαλλίας συνεχιζόταν. Απελπισμένοι οι άγγλοι χωρικοί θα αναγκαστούν – με τον “κατά κεφαλή φόρο” – για τρίτη φορά να πληρώσουν τα σπασμένα για μια διαμάχη που δεν τους αφορά.
Ο δεκατετράχρονος βασιλιάς Ριχάρδος ο Β' δεν εμπνέει κανέναν σεβασμό, αφού η εξουσία βρίσκεται στα χέρια μιας διεφθαρμένης, μισητής για τον λαό τριάδας: του αντιβασιλέα Ιωάννη του Gaunt , του Simon Sudbury, αρχιεπισκόπου του Canterbury, και του βασιλικού φοροεισπράκτορα Sir Robert Hales.
Αφού εξέτασαν τα έσοδα του 1380, το συμβούλιο αποφάνθηκε πως δεν είναι ικανοποιητικά, και ο Ιωάννης έστειλε ξανά τους φοροεισπράκτορές του για να συγκεντρώσουν το απαιτούμενο ποσό για τα έξοδα του πολέμου.
Στις 30 Μαΐου του 1381, ο Thomas Bampton φτάνει στο Fobbing του Essex για να συγκεντρώσει για μια ακόμη φορά χρήματα από τα γύρω χωριά. Οι ως τότε νομοταγείς κάτοικοι συνειδητοποιούν έκπληκτοι πως πρέπει να πληρώσουν για δεύτερη φορά τον μισητό φόρο, και μάλιστα να καλύψουν και το κενό όσων είχαν διαφύγει από την πρώτη! Ήταν η σπίθα που ξεκίνησε την φωτιά…
Ο Thomas Bampton φεύγει κυνηγημένος, ενώ την ίδια μοίρα θα έχει ο δικαστής Sir Robert Belknap, που στάλθηκε λίγο αργότερα με μια μικρή δύναμη στρατού να ηρεμήσει τα πνεύματα. Η εξέγερση δεν αργεί να εξαπλωθεί, αρχικά στο Essex, αργότερα σε όλη την Αγγλία. Τα σπίτια των γαιοκτημόνων καίγονται και οι ευγενείς που συλλαμβάνονται απ' το εξαγριωμένο πλήθος θανατώνονται ή αναγκάζονται να κάνουν τις πιο εξευτελιστικές εργασίες.
Τον Ιούνιο, μια στρατιά εξεγερμένων από το Kent, υπό την αρχηγία του βετεράνου μισθοφόρου Essex, αργότερα σε όλη την Αγγλία. Τα σπίτια των γαιοκτημόνων καίγονται και οι ευγενείς που συλλαμβάνονται απ' το εξαγριωμένο πλήθος θανατώνονται ή εξαναγκάζονται να κάνουν τις πιο εξευτελιστικές εργασίες.
Τον Ιούνιο, μια στρατιά εξεγερμένων από το Kent, υπό την αρχηγία του βετεράνου μισθοφόρου Wat Tyler, ενώνονται με τους αγρότες του Essex και βαδίζουν προς την πόλη του Λονδίνου. Ο αποστάτης ιερέας John Ball, τον οποίον μόλις είχαν απελευθερώσει, βγάζει έναν πύρινο λόγο μπροστά σε ένα πλήθος 60.000 αντρών.
«Αν όλοι μας καταγόμαστε από τον Αδάμ και την Εύα, τότε από που κι ως
που οι άρχοντες είναι περισσότερο άρχοντες από εμάς; Απ' την αρχή των πάντων, όλοι οι άνθρωποι δημιουργήθηκαν όμοιοι,και η σκλαβιά μας γεννήθηκε απ' την άδικη ιδιοκτησία διεφθαρμένων αντρών. Αν ο θεός ήθελε αυτή την αδικία εξ’ αρχής, θα είχε ορίσει ποιός θα είναι ο αφέντης και ποιός ο δούλος. Και ως εκ τούτου, σας προτρέπω να συλλογιστείτε πως η ώρα έχει έρθει, δοσμένη σε εμάς από τον θεό,
να πετάξουμε τον ζυγό της δουλείας και να επανακτήσουμε την ελευθερία μας!»
Στις 13 του Ιούνη κάτοικοι του Λονδίνου τους ανοίγουν τις πύλες και η στρατιά των εξεγερμένων ενώνεται με τους φτωχούς της πόλης. Τα αρχοντικά καίγονται και λεηλατούνται ενώ φροντίζουν να καταστρέψουν και τα μητρώα των φόρων. Ο Wat Tyler καταφέρνει να συγκρατήσει το οργισμένο πλήθος για να αποφευχθούν οι ακρότητες. Παρ' όλα αυτά, ο αρχιεπίσκοπος Simon Sudbury και ο Sir Robert Hales που βρίσκονται κρυμμένοι στον πύργο του Λονδίνου, εκτελούνται με συνοπτικές διαδικασίες.
Την επόμενη μέρα, ο βασιλιάς Ριχάρδος συμφωνεί να συναντηθεί με τους εξεγερμένους στο Mile End, έξω απ' το Λονδίνο. Οι δύο πλευρές συμφωνούν. Ο Wat Tyler προβάλλει τα αιτήματά τους: να καταργηθεί ο “κατά κεφαλή φόρος”, να μειωθούν τα ενοίκια της γης, να δοθεί χάρη σε όλους τους εξεγερμένους και να δοθούν νομικές χάρτες σε όλους τους χωρικούς που να επικυρώνουν τα προνόμια και τα δικαιώματά τους. Ο βασιλιάς συμφωνεί και το μεγαλύτερο μέρος των εξεγερμένων επιστρέφει σπίτι του.
Ένας σκληρός πυρήνας όμως, μένει πίσω και απαιτεί δεύτερη συνάντηση με τον βασιλιά, προβάλλοντας κι άλλα αιτήματα. Στη συνάντηση αυτή ο Wat Tyler δείχνει ασέβεια: αρνείται να ξεκαβαλικέψει απ' το άλογό του μπροστά στον Ριχάρδο, ενώ έφτυσε μπροστά στα πόδια του. Ο δήμαρχος του Λονδίνου William Walworth, εξαγριωμένος, του επιτίθεται και τον τραυματίζει, ενώ ένας ιππότης τον αποτελειώνει.
Εκμεταλλευόμενος το σάστισμα του πλήθους, ο βασιλιάς κινείται προς το μέρος τους φωνάζοντας πως όλα τα αιτήματα τους θα υλοποιηθούν και πως μπορούν να επιστρέψουν στην γη τους…
Τις επόμενες ημέρες, ακολουθεί η εκδίκηση του βασιλιά. Στρατεύματα απ' όλη την χώρα καταφτάνουν στο Essex και το Kent. 2000 αγρότες απαγχονίζονται, δίχως δίκη, ενώ διώκονται όλοι όσοι στην κατοχή τους βρεθεί μια χάρτα.
Στις 15 Ιουλίου, το κουφάρι του John Ball κρέμεται στην αγορά, ως παραδειγματισμό σε όποιον αμφισβητήσει ξανά την εξουσία.
Παρ' όλα αυτά, η ομαλότητα είχε τεθεί υπό αμφισβήτηση και η εξουσία δεν μπορούσε να το παραβλέψει. Οι άρχοντες είχαν τρομάξει και φερόντουσαν με μεγαλύτερο σεβασμό στους υπηκόους τους. οι φόροι ελέγχονταν με μεγαλύτερη προσοχή για να αποφευχθούν κερδοσκοπίες εκ μέρους των γαιοκτημόνων ενώ ο “κατά κεφαλή φόρος” δεν τέθηκε ποτέ ξανά σε εφαρμογή.
Αν και φαινομενικά άδοξη, η κατάληξη αυτών των τριών ταραγμένων μηνών θυμίζει πως ακόμα και στα σκληρά και σκοτεινά χρόνια του Μεσαίωνα, υπήρξαν κάποιοι που αμφισβήτησαν το υπάρχον και βάδισαν εναντίον του, για την γέννηση μιας ζωής πιο ελεύθερης και ωραίας…
Wat Tyler led the people in 1381
To meet the king at Smithfield and issue this demand:
That Winchester's should be the only law across the land
The law of old King Alfred's time, of free and honest men.
Because the people then they understood what we have since forgot:
That a government will only work for its own benefit
And I'd rather stand up naked against the elements alone
Than give the hollow men the right to enter in my home
When they raise their hands up our lives to possess
To know our souls, to drag us down, we'll resist.
Stand up Sons of Liberty and fight for what you own
Stand up Sons of Liberty and fight, fight for your homes.
So if ever a man should ask you for your business or your name
Tell him to go and fuck himself, tell his friends to do the same.
Because a man who'd trade his liberty for a safe and dreamless sleep
Doesn't deserve the both of them, and neither shall he keep.
(Frank Turner – Sons of liberty)
[Τεύχος #01]
